Σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο (Γερμανία, Ισραήλ κ.ά.) έχει ήδη γίνει αντιληπτό ότι η συνέχιση επιβολής περιορισμών σε βάρος των πλήρως εμβολιασμένων δεν δικαιολογείται πλέον, στον βαθμό που, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής επιστημονικά δεδομένα, ο εμβολιασμός μειώνει δραστικά τη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού. Με άλλες λέξεις, στην περίπτωση των εμβολιασμένων τα περισσότερα περιοριστικά μέτρα στερούνται πλέον δικαιολογητικού λόγου επιβολής και θα πρέπει να αρθούν. Όπως έχει ορθώς τονιστεί στον δημόσιο διάλογο, δεν πρόκειται εδώ για παροχή κάποιων ιδιαίτερων προνομίων, αλλά για επάνοδο στην κανονικότητα, για αποκατάσταση του status quo ante. Η επάνοδος αυτή τοποθετείται χρονικά από το φθινόπωρο και μετά, οπότε και θα έχει δοθεί η δυνατότητα εμβολιασμού στο σύνολο του πληθυσμού.
Πρακτικά, εν προκειμένω επάνοδος στην κανονικότητα θα σημαίνει, προεχόντως, ελεύθερη είσοδο των εμβολιασμένων σε κλειστούς χώρους εστίασης, διαμονής, ψυχαγωγίας, λατρείας ή δημοσίων θεαμάτων (π.χ. σε εστιατόρια, ξενοδοχεία, κινηματογράφους, θέατρα, μουσεία, εκκλησίες, συναυλιακούς χώρους κ.λπ.). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις θα αρκεί η επίδειξη ενός ηλεκτρονικού πιστοποιητικού εμβολιασμού – του λεγόμενου «πράσινου πιστοποιητικού», σύμφωνα με τις σχετικές εξαγγελίες.
Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι, ανεξάρτητα από τη θέσπιση τυχόν ειδικού νομοθετικού πλαισίου (που αναμένεται πάντως), διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις (π.χ. αεροπορικές εταιρείες ή επιχειρήσεις εστίασης) ήδη δικαιούνται κατ’ αρχήν, για λόγους προστασίας της υγείας του προσωπικού και των πελατών τους, να αρνούνται την παροχή των υπηρεσιών τους σε ανεμβολίαστους ή να τις προσφέρουν μεν και σε εκείνους αλλά με την επίδειξη πρόσφατου αρνητικού διαγνωστικού τεστ ή πιστοποιητικού νόσησης (σχετ. ήδη Καραμπατζός, στα Νέα της 8.12.2020). Εδώ η άσκηση της ιδιωτικής αυτονομίας (άρ. 5 § 1 Συντ.) συνδέεται με την ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας.
Ήδη δε από καιρό, επικρατεί εν γένει στη νομική επιστήμη η θέση ότι μία επιχείρηση μπορεί να αρνηθεί την παροχή των υπηρεσιών της σε κάποιον ενδιαφερόμενο, χωρίς αυτό να συνιστά από μέρους της απαγορευόμενη καταχρηστική συμπεριφορά, εφόσον υφίσταται κάποιος σοβαρός αντικειμενικός λόγος που δικαιολογεί την άρνηση, όπως π.χ. λόγοι ασφάλειας ή υγιεινής ενός χώρου ή η φερεγγυότητα του ενδιαφερομένου. Μάλιστα, όσο πιο δημόσιο χαρακτήρα έχει μία παρεχόμενη υπηρεσία (π.χ. εστίασης), τόσες περισσότερες δεσμεύσεις επιβάλλονται κατά τη λειτουργία της, όπως η τήρηση αυστηρών όρων ασφάλειας, υγιεινής, εργασίας προσωπικού κοκ. Επιπλέον, ας σημειωθεί εδώ ότι διακριτική μεταχείριση για λόγους προστασίας της υγείας επιτρέπεται και με βάση το ειδικό νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στη χώρα μας για την απαγόρευση των διακρίσεων (ν. 4443/2016, που ενσωματώνει σειρά σχετικών Οδηγιών της ΕΕ).
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, όπως είναι μάλλον ευνόητο, δεν μπορεί να εμποδιστεί στους ανεμβολίαστους συμπολίτες μας η πρόσβαση σε κρίσιμες δημόσιες υπηρεσίες, όπως είναι πρωτίστως οι υπηρεσίες υγείας, καθώς κανείς δεν μπορεί να στερηθεί το αγαθό της δημόσιας υγείας και περίθαλψης, ακόμη δε και αν είναι ο ίδιος υπαίτιος για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει (όπως συμβαίνει π.χ. και στην περίπτωση της απόπειρας ανθρωποκτονίας, του τραυματισμού μοτοσυκλετιστή που δεν φορούσε κράνος κοκ).
Τα παραπάνω αποτελούν μία πρώτη σκιαγράφηση για το modus videndi των επομένων μηνών. Προφανώς, στην Ελλάδα όπως και στο εξωτερικό, θα χρειαστούν στην πορεία επιμέρους εξειδικεύσεις και διορθωτικές κινήσεις, ανάλογα και με τις περαιτέρω επιστημονικές εξελίξεις και τα εκάστοτε επιδημιολογικά δεδομένα. Το ρυθμιστικό μοντέλο, όμως, πρέπει να είναι όσο πιο συμπεριληπτικό και κοινωνικά δίκαιο γίνεται. Πρώτιστος γνώμονας δεν μπορεί παρά να είναι η αποφυγή μιας επιδείνωσης των επιδημιολογικών δεικτών και, έτσι, επιβολής μιας νέας καθολικής απαγόρευσης δραστηριοτήτων (lockdown). Και η τελευταία παράμετρος θα πρέπει να καταστεί σαφής ιδίως σε εκείνους τους συμπολίτες μας που εμφανίζονται ακόμη αρνητικοί ή διστακτικοί έναντι των εμβολιασμών.
[Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Reader.gr στις 18.6.2021]