Υπάρχει μια διαδεδομένη άποψη (στη χώρα μας αλλά και διεθνώς) που λέει ότι δεν πειράζει που κάποιοι ηγέτες και καθεστώτα είναι αυταρχικά και πορεύονται με τους δικούς τους όρους – βλ. κυρίως Ρωσία και Τουρκία. Πρέπει να τους ακούσουμε, ίσως και να τους κατανοήσουμε. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια άποψη, ζητήματα αρχής και ιδίως προστασίας ατομικών και πολιτικών ελευθεριών πρέπει να υποχωρούν μπροστά στην ανάγκη διατήρησης ισορροπιών και αδιατάρακτων εμπορικών σχέσεων. Δεν χρειάζεται να καβγαδίζουμε για τα ζητήματα αυτά, ούτε να τα σηκώνουμε ψηλά στις διακρατικές ή διεθνείς σχέσεις. Αυτή, με λίγα λόγια, είναι η μακαρία οδός – ή μια μετάλλαξη της γνωστής πολιτικής του κατευνασμού. Η οδός που καλλιεργεί την αποθράσυνση και οδηγεί στην υποχώρηση του (όποιου) δυτικού κανόνα. Υπάρχει και ο υπαινιγμός εδώ που πλανάται στην ατμόσφαιρα ότι ο συνομιλητής δεν καταλαβαίνει από κυνισμό, πραγματισμό, ρεαλπολιτικ, Κλαούζεβιτς, Θουκυδίδη, Καρλ Σμιτ, κλπ. – ακόμη και όταν όλα αυτά τα γνωρίζει καλά ο συνομιλητής.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Όσες/-οι αντιτίθενται σθεναρά στο illiberal στρατόπεδο των αυταρχικών ηγεσιών και προτάσσουν τα ζητήματα αξιών και αρχών, το κάνουν ακριβώς προς προάσπιση βασικών κατακτήσεων και κεκτημένων του δυτικού πολιτισμού – που μόνο ρόδινος και αγγελικά πλασμένος δεν είναι ασφαλώς. Δεν είναι αφέλεια να πιστεύεις ότι από ένα σημείο και μετά δεν μπορείς να συζητάς σοβαρά με ηγέτες που φυλακίζουν ή εξοντώνουν πολιτικούς αντιπάλους ή προωθούν αναθεωρητικές εδαφικές πολιτικές. Είναι, αντιθέτως, ρεαλισμός και ένδειξη ιστορικής επίγνωσης, από τα νάματα του Θουκυδίδη μέχρι τον Β´ ΠΠ και τις λογικές Χάλιφαξ.
Τη μακαρία οδό ασπάζεται, ασφαλώς, ένα τμήμα του πολιτικού και επιχειρηματικού κατεστημένου και της χώρας μας. «Μη νομίζεις, δεν είναι τόσο κακός ο δείνα, κάνει παιχνίδι», κλπ. Και στην ΕΕ υπάρχει σειρά συμβιβασμένων πολιτικών, αλλά και πολιτικών που έχουν παραδοθεί στη σαγήνη των αφανών ή εμφανών «ντιλς» και των ωραίων θέσεων σε ΔΣ μεγάλων ενεργειακών εταιρειών (βλ. το παράδειγμα του πρώην Γερμανού καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ). Η ηθική αυτή έκπτωση κάτι δείχνει, και η ευρύτερη παθογένεια είναι σοβαρή. Anything goes.
Οι νεότερες γενιές, όμως, δεν έχουν κανέναν λόγο να συμβιβάζονται με την οδό αυτή, με τέτοιες λογικές. Ή πολύ περισσότερο να ρίχνουν νερό στο κρασί της πολιτικής ηθικής. Η σύγκρουση με τους εχθρούς της φιλελεύθερης δημοκρατίας πρέπει να είναι διαρκής και πολυεπίπεδη. Kαι απαιτεί προφανώς και μεγάλα όχι, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η διαρκής υποχώρηση οδηγεί σε σταδιακή αυτοκατάλυση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και εντός των ίδιων των δυτικών δημοκρατιών.
Όσο περισσότερο συμβιβάζεσαι με το τέρας, τόσο περισσότερο τού μοιάζεις.
[Δημοσιεύτηκε στην εφημ. Τα Νέα στις 24.02.22]