Η διαγραφή ενός πρώην πρωθυπουργού από το κόμμα του αποτελεί, εξ ορισμού, ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα, που αξίζει να σχολιασθεί. Ας πάρουμε, όμως, λίγο τα πράγματα με τη σειρά.

Παραδοσιακά, και στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, οι πρώην πρωθυπουργοί έχουν μία ευρύτερη ελευθερία πολιτικού λόγου σε σχέση με τα στελέχη, τους βουλευτές ή τους υπουργούς του κόμματος από το οποίο προέρχονται. Η γνώμη τους, μάλιστα, επειδή έχουν βρεθεί στο πηδάλιο μιας χώρας και έχουν εμπειρία στη διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων, έχει συχνά ιδιαίτερη βαρύτητα. Αρκεί να γνωρίζουν πότε και πόσο να παρεμβαίνουν στον δημόσιο διάλογο…

Στη χώρα μας, κυρίως λόγω της παντοδυναμίας της πρωθυπουργικής και κυβερνητικής εξουσίας και της έντονης χωροκατακτητικής διάθεσής της, ο ρόλος της Βουλής υποβαθμίζεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, ενώ κανονικά θα έπρεπε αυτή να αποτελεί ένα ισχυρό αντίβαρο εξουσίας. Ειδικότερα…

«Ο ανήρ είναι η κεφαλή της οικογενείας και αποφασίζει περί παντός ό,τι αφορά τον συζυγικόν βίον…». Αυτό προέβλεπε το άρ. 1387 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) μέχρι το 1983. Τέτοιες αναχρονιστικές ρυθμίσεις ανακλούσαν ένα ανδροκρατικό-πατριαρχικό πρότυπο, που απηχούσε, κατά βάσιν, προπολεμικές κοινωνικές αντιλήψεις (σημειωτέον, ο ΑΚ τέθηκε σε ισχύ το 1946). Από τη Μεταπολίτευση και μετά, όμως, κατέστη σαφές ότι το οικογενειακό δίκαιο έπρεπε πλέον να προσαρμοστεί στις νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, αλλά και τις επιταγές του Συντάγματος του 1975, που αναγνώρισε την ισότητα των φύλων (άρ. 4§2Σ). Τις εξελίξεις θα επισπεύσει η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981, οπότε και θα συσταθεί η Επιτροπή Α.Μάνεση…

Σύμφωνα με το άρθ. 101Α παρ. 2 Συντ., η επιλογή των μελών των –συνταγματικά προστατευόμενων– Ανεξάρτητων Αρχών (ΑΑ) γίνεται με απόφαση της περίφημης Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Η απόφαση λαμβάνεται με πλειοψηφία των 3/5 των μελών της Διάσκεψηςꞏ τα σχετικά δε με τη διαδικασία αυτή ορίζονται ειδικότερα στον Κανονισμό της Βουλής (άρθ. 13-14 ΚτΒ). Μέχρι τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019, η απαιτούμενη στη Διάσκεψη πλειοψηφία οριζόταν στα 4/5, αλλά το 2019 αποφασίσθηκε, με ευρεία συναίνεση, η μείωσή της στα 3/5. Πρακτικά, η μείωση αυτή διευκολύνει την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία να επιβάλλει στις ΑΑ πρόσωπα της αρεσκείας της…

Είναι κοινός τόπος ότι το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουνίου του 2023 δημιούργησε μία έντονη πολιτική ασυμμετρία στη χώρα, μεταξύ ενός κυρίαρχου κυβερνώντος κόμματος και μιας εξαιρετικά αδύναμης αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η ασυμμετρία αυτή αναδίδει ήδη τις συνέπειές της…

Με τις κυβερνητικές ενέργειες των τελευταίων ετών και ορισμένες αποφάνσεις της Δικαιοσύνης έχει απλωθεί ένα ευρύ φάσμα ανέλεγκτου γύρω από την υπόθεση των υποκλοπών. Το ανέλεγκτο αυτό θέτει σε σοβαρή δοκιμασία τους θεσμούς και τον πολιτικο-οικονομικό βίο της χώρας….

Η κατ’ αρχήν αρχειοθέτηση της υπόθεσης των υποκλοπών από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου (ΑΠ) γεννά έντονο προβληματισμό, και δικαίως. Όσο πολυσέλιδο και αν είναι το εισαγγελικό πόρισμα, όσο εμφατικές και αν είναι ένιες διατυπώσεις της συνοδευτικής ανακοίνωσης της Εισαγγελέως του ΑΠ (βλ. «αναντίλεκτα»), η σκιά που έχει απλωθεί τα τελευταία χρόνια πάνω από το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία μας μεγάλωσε, αντί να μικρύνει…

Η εκάστοτε ηγεσία και σύνθεση της Επιτροπής διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για την πορεία της ΕΕ, τουλάχιστον για μία πενταετία. Σε κάθε νέα Επιτροπή το χαρτοφυλάκιο που καταλαμβάνει η κάθε χώρα, διά του προσώπου του Επιτρόπου που επιλέγει η κυβέρνησή της, έχει και αυτό ιδιαίτερη σημασία. Η ανάληψη ενός ορισμένου χαρτοφυλακίου δεν σημαίνει ότι υπηρετούνται μέσω αυτού εθνικά συμφέροντα ή εθνικές πολιτικές, καθώς προέχει η προώθηση των κοινών ευρωπαϊκών στόχων. Όπως ρητώς, εξάλλου, προβλέπεται στην παρ. 3 του άρθ. 17 ΣΕΕ, τα μέλη της Επιτροπής επιλέγονται βάσει των γενικών τους ικανοτήτων και της προσήλωσής τους στην Ευρωπαϊκή ιδέα, πρέπει δε να παρέχουν πλήρη εχέγγυα ανεξαρτησίας. Συνεπώς, (δέον να) λειτουργούν πρωτίστως ως «Ευρωπαίοι» και όχι ως «εθνικοί» Επίτροποι…

Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέχει στον δημόσιο διάλογο χρήσιμα δεδομένα και κατανοητούς δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας, της ποιότητας και της ανεξαρτησίας των εθνικών δικαστικών συστημάτων των κρατών-μελών της ΕΕ. Στην Έκθεση παρουσιάζονται ευρήματα που αφορούν τόσο σε αντικειμενικούς δείκτες αξιολόγησης των εθνικών δικαστικών συστημάτων (λ.χ. χρόνος που απαιτείται για την επίλυση δικαστικών υποθέσεων) όσο και στις αντιλήψεις των πολιτών και των επιχειρήσεων για την ποιότητα του δικαστικού συστήματος (λ.χ. πόσο ανεξάρτητη από πολιτικές πιέσεις θεωρούν τη Δικαιοσύνη). Ο συνδυασμός αντικειμενικών και υποκειμενικών δεικτών προσφέρει μία αρκετά σφαιρική εικόνα, η οποία αντικατοπτρίζει τόσο την ποιότητα των θεσμών καθ’ εαυτήν όσο και την πρόσληψη της ποιότητας των θεσμών από τα δρώντα υποκείμενα…

Στο άρθ. 27 του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου για το ενέχυρο και σύσταση Ενιαίου Ηλεκτρονικού Μητρώου Ενεχύρων…» προβλέπεται η διατύπωση γνώμης για την επιλογή των Προέδρων και των Αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου από τις Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων, κατόπιν σχετικής μυστικής ψηφοφορίας μεταξύ των μελών τους. Πρακτικά, δηλαδή, όλα τα μέλη ενός Ανωτάτου Δικαστηρίου θα συνέρχονται και θα ψηφίζουν τα πρόσωπα που θα προταθούν από την Ολομέλεια για την κατάληψη των ηγετικών θέσεων του Δικαστηρίου. Πρόκειται για ένα κατ’ αρχήν θετικό βήμα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης από τον εναγκαλισμό της εκτελεστικής εξουσίας…